Η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η οστεοαρθρίτιδα είναι οι δύο πιο κοινές μορφές αρθρίτιδας. 

 

Ρευματοειδής Αρθρίτιδα & Οστεοαρθρίτιδα

Αίτια, συμπτώματα, διαφορές.

Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς 

Η κατάληξη –ίτιδα στην ιατρική υποδηλώνει φλεγμονή. Ο όρος Αρθρίτιδα περιγράφει τη φλεγμονή των αρθρώσεων. Υπάρχουν περισσότερες από εκατό διαφορετικές μορφές αρθρίτιδας (οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής, ουρική, ψωριασική, μικροβιακή κ.ά.).

Τα βασικά χαρακτηριστικά της αρθρίτιδας είναι ο πόνος και ο περιορισμός της κίνησης. Τα συγκεκριμένα συμπτώματα, μπορούν να είναι είτε ήπια, όπως μια μικρή πρωινή δυσκαμψία των αρθρώσεων, είτε να περιορίζουν πλήρως την κινητικότητα.        

Σύμφωνα με μια μεγάλη μελέτη των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), ένας στους τέσσερις ενήλικες πάσχει από διαγνωσμένη αρθρίτιδα και προβλέπεται αύξηση της συχνότητας εμφάνισης της νόσου στα επόμενα χρόνια¹.


Οστεοαρθρίτιδα & Ρευματοειδής Αρθρίτιδα

Οι δύο πιο κοινές μορφές αρθρίτιδας είναι η οστεοαρθρίτιδα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Η οστεοαρθρίτιδα πλήττει τους χόνδρους των αρθρώσεων (το ελαστικό μέρος που καλύπτει το οστό στο σημείο της άρθρωσης) μαζί με το οστό που στηρίζει τον χόνδρο. Οφείλεται σε φθορά και συσσωρευμένες κακώσεις των αρθρώσεων. Κύριο χαρακτηριστικό της οστεοαρθρίτιδας, είναι φθορά των χόνδρων και η εναπόθεση ασβεστίου στις αρθρώσεις^2,3.


Εικόνα 1. Βλάβες σε άρθρωση, στην οστεοαρθρίτιδα και στην ρευματοειδή αρθρίτιδα. Smart Servier Medical Art, τροποποιημένη. CC.  


Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι αυτοάνοσο νόσημα, όπου ο οργανισμός επιτίθεται τις αρθρώσεις του και τις καταστρέφει σταδιακά. Οι αρθρώσεις σε αυτή την περίπτωση πλήττονται συμμετρικά και μακροπρόθεσμα παραμορφώνονται.

H ρευματοειδής αρθρίτιδα, μπορεί να επηρεάσει και άλλα όργανα, όπως την καρδιά, τα μάτια, το δέρμα ή το αναπνευστικό σύστημα. Πρόκειται για ένα νόσημα που επηρεάζει την υγεία του ατόμου σε πολλαπλά επίπεδα^4,5.

Και οι δύο μορφές, χαρακτηρίζονται από μια σταθερή και σταδιακή επιδείνωση της νόσου.

Είναι σημαντικό οι θεραπευτικές προσεγγίσεις για τις αρθρίτιδες να προσφέρουν ανακούφιση από τους πόνους, καθώς οι ασθενείς που πάσχουν από αυτά τα νοσήματα βιώνουν, στις περισσότερες περιπτώσεις, έντονους και χρόνιους πόνους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής τους⁶.

Παράλληλα, με τη διαχείριση του πόνου, η θεραπεία πρέπει να στοχεύει στη μείωση της ταχύτητας καταστροφής των αρθρώσεων.

 
Ο Ρόλος της Φλεγμονής στην Αρθρίτιδα
 
Η φλεγμονή (φλέγω, καίω) περιγράφει:

• τον πόνο
   
• την ερυθρότητα
   
• τη θερμότητα και
   
• το πρήξιμο 

που προκύπτουν, καθώς ο οργανισμός επουλώνει την πάσχουσα περιοχή. Είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε ότι η φλεγμονή είναι η διαδικασία που ενεργοποιεί το σώμα για να λύσει ένα πρόβλημα^7,10.

Όσο πιο μεγάλη η βλάβη σε έναν ιστό ή όργανο του σώματος, τόσο πιο έντονη και η διαδικασία επούλωσης. Στην προσπάθεια μείωσης του πόνου που συνοδεύει τη φλεγμονή, χρησιμοποιούνται φαρμακευτικά και άλλα μέσα που είτε στοχεύουν τον πόνο (παυσίπονα, ακινητοποίηση), είτε την φλεγμονή (αντιφλεγμονώδη, πάγος, κορτιζόνη) ή και τα δύο μαζί.

Η φλεγμονή, είναι λοιπόν, το σύνολο το διεργασιών που κινητοποιεί ο ανθρώπινος οργανισμός, στην προσπάθεια του να διορθώσει μια βλάβη.

Όταν αυτή ολοκληρώνεται φυσιολογικά, η βλάβη αποκαθίσταται και το σημείο που είχε τραυματιστεί ή υποστεί βλάβη, ανακτά τη φυσιολογική του λειτουργία.

Στην περίπτωση ενός τραυματισμού στο γόνατο, το γόνατο πρήζεται και πονάει. Το χτύπημα προκάλεσε την καταστροφή ιστών και το σώμα στη συνέχεια ξεκίνησε διαδικασίες επιδιόρθωσης. Ξεκινάει στο συγκεκριμένο σημείο η παραγωγή ουσιών που προκαλούν αύξηση της αιμάτωσης αλλά και πόνο. Το σώμα χρησιμοποιεί τον πόνο για να ακινητοποιήσει το μέρος που πάσχει, μέχρι αυτό να επουλωθεί.

 

Φλεγμονή, είναι το σύνολο το διεργασιών που κινητοποιεί ο ανθρώπινος οργανισμός, στην προσπάθεια του να διορθώσει μια βλάβη.
 

Πότε η Φλεγμονή Γίνεται Χρόνια 

Η φλεγμονή ωστόσο, δεν ολοκληρώνεται επιτυχώς σε όλες τις περιπτώσεις.

Υπάρχουν και περιπτώσεις, όπου η διαδικασία της φλεγμονής δεν ολοκληρώνεται και η φλεγμονή παραμένει σε χρόνια βάση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η φλεγμονή γίνεται μέρος του προβλήματος και αντί να οδηγήσει σε επούλωση, επιδεινώνει τη βλάβη⁶. 
 
Στις χρόνιες φλεγμονές, ο οργανισμός αυξάνει την προσέλευση λευκών αιμοσφαιρίων στη περιοχή. Τα λευκά αιμοσφαίρια, στην προσπάθεια τους να λύσουν τη φλεγμονή, ενεργοποιούν την απελευθέρωση φλεγμονωδών ουσιών στο σημείο. Διαμορφώνεται έτσι ένα υψηλά φλεγμονώδες περιβάλλον στη συγκεκριμένη περιοχή, που οδηγεί σε μεγαλύτερη βλάβη⁷.     
 

Εικόνα 2. Διαδικασία της φλεγμονής: Λευκά αιμοσφαίρια (Neutrophils) μετακινούνται προς το σημείο της βλάβης.  

 
Η χρόνια φλεγμονή, επηρεάζει και τη συνολική λειτουργία του οργανισμού. Επιβαρύνει τις ήδη υπάρχουσες μεταβολικές διαταραχές και προκαλεί νέες, όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη, η δυσλιπιδαιμία και ο διαβήτης, που τροφοδοτούν περαιτέρω τη φλεγμονή και προκαλούν επιπρόσθετες επιπλοκές για την υγεία^8,9.

Με αυτόν τον τρόπο, προκύπτει ένας φαύλος κύκλος που διαιωνίζει τη φλεγμονή. Παρεμβάσεις στους μηχανισμούς ελέγχου της φλεγμονής και η αποκατάσταση των μεταβολικών διαταραχών, είναι απαραίτητες για την επίλυση της φλεγμονής. 

Ο οργανισμός χρειάζεται δομικά συστατικά και ενέργεια, ώστε να φτιάξει νέους ιστούς και να επουλώσει οποιαδήποτε βλάβη. Η θρεπτική κατάσταση του οργανισμού και τα αποθέματα του σε αμινοξέα, μεταλλικά στοιχεία, βιταμίνες και ένζυμα καθορίζουν την διάρκεια και τον βαθμό επούλωσης μιας βλάβης^7,10.

Όταν πρόκειται για κάτι οξύ και μεμονωμένο, το σώμα είναι σε θέση να αποκαταστήσει σε μεγάλο βαθμό την φυσιολογική λειτουργία. Όταν όμως υπάρχουν χρόνιες κακώσεις και φλεγμονές, μειώνονται τα αποθέματα θρεπτικών συστατικών και παράλληλα η ικανότητα επαναφοράς της φυσιολογικής λειτουργίας.

Ο εντοπισμός και η διόρθωση ελλείψεων του οργανισμού και η αποκατάσταση των μηχανισμών διαχείρισης της φλεγμονής είναι ζωτικής σημασίας στην ρευματοειδή αρθρίτιδα και στην οστεοαρθρίτιδα^10-13.


Αντιμετώπιση

Σήμερα η αντιμετώπιση των φλεγμονωδών νοσημάτων των αρθρώσεων, επικεντρώνεται σε δύο άξονες. Ο πρώτος, αφορά στην αντιμετώπιση της φλεγμονής. Υπάρχει πλέον πληθώρα φαρμακευτικών επιλογών για τον έλεγχο των συμπτωμάτων της νόσου και της φλεγμονής, που βελτιώνουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Ο δεύτερος άξονας, αφορά στην αντιμετώπιση των μεταβολικών διαταραχών, που προδιαθέτουν και πυροδοτούν τη συγκεκριμένη ομάδα ασθενειών. Λίγα μόλις χρόνια πριν, η πορεία αυτών των νοσημάτων οδηγούσε σε σταθερή επιδείνωση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Ειδικές εξετάσεις που μετρούν πολύ μικρά μόρια, εντοπίζουν τις ελλείψεις και τις μεταβολικές διαταραχές που συνδέονται με την πορεία και την εκδήλωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και της οστεοαρθρίτιδας. Η μέτρηση πολύ μικρών μορίων μέσω μεταβολομικών αναλύσεων, αποτυπώνει ελλείψεις και ανάγκες του οργανισμού που οφείλονται τόσο σε κληρονομικούς, όσο και εξωγενείς παράγοντες (τρόπος ζωής, φαρμακευτική αγωγή, διατροφή, άσκηση). 

Η αποκατάσταση της μεταβολικής ισορροπίας του οργανισμού, με την εφαρμογή εντατικής ιατρικής παρέμβασης στον τρόπο ζωής και διατροφής, βελτιώνει την κλινική εικόνα και την πορεία της υγείας ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα^10-13.

Μέσα από την κλινική μας εμπειρία έχουμε διαπιστώσει ότι η διόρθωση ελλείψεων του οργανισμού και η αποκατάσταση της ικανότητας του να διαχειρίζεται τις φλεγμονές, αλλάζει ριζικά την πορεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και της οστεοαρθρίτιδας και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, από μια εικόνα σταθερής επιδείνωσης, σε μια σταθερής βελτίωσης^9,14,15.

Βιβλιογραφία

1. Arthritis. National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (NCCDPHP). https://www.cdc.gov/chronicdisease/resources/publications/factsheets/arthritis.htm
2. Serum branched-chain amino acid to histidine ratio: a novel metabolomic biomarker of knee osteoarthritis. Zhai G, Wang-Sattler R, et al Annals of the Rheumatic Diseases, BMJ (2010). ard.bmj.com/content/69/6/1227.abstract
3. Osteoarthritis. Hunter D. J. & Bierma-Zeinstra S. The Lancet (2019) https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(19)30417-9/fulltext
4. The interplay between inflammation and metabolism in rheumatoid arthritis Chimenti MS, et al Cell Death and Disease, Nature (2015) https://www.nature.com/articles/cddis2015246
5. Large Scale Metabolic Profiling identifies Novel Steroids linked to Rheumatoid Arthritis. Yousri, N.A., et al.   Scientific Reports, Nature (2017) https://www.nature.com/articles/s41598-017-05439-1  
6. Resolution of inflammation: the beginning programs the end Serhan C. & Savill J. Nature Immunology (2005). https://www.nature.com/articles/ni1276/
7. Chronic Inflammation in the Context of Everyday Life: Dietary Changes as Mitigating Factors. Margină, D.; Ungurianu, A.; Purdel, C.; Tsoukalas, D. et al Int. J. Environ. Res. Public Health, MDPI (2020). Int. J. Environ. Res. Public Health 2020, 17, 4135.
8. Insulin Resistant Pathways are associated with Disease Activity in Rheumatoid Arthritis and are Subject to Disease Modification through Metabolic Reprogramming; A Potential Novel Therapeutic Approach," Gallagher L,  et al.  Arthritis and Rheumatolology. (2019). https://doi.org/10.1002/art.41190
9. Targeted Metabolomic Analysis of Serum Fatty Acids for the Prediction of Autoimmune Diseases. Dimitris Tsoukalas, Vassileios Fragoulakis, Evangelia Sarandi et. al. Frontiers in Molecular Biosciences, Metabolomics (2019). https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmolb.2019.00120/full
10. Analysis of the intricate effects of polyunsaturated fatty acids and polyphenols on inflammatory pathways in health and disease Margină D., Ungurianu A., Purdel C. Nitulescu G. M. , Tsoukalas D. Sarandi E.Tsatsakis A. et al. (2020). https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0278691520304488?via%3Dihub 
11. Dietary factors in rheumatic autoimmune diseases: a recipe for therapy?. Dahan, S., Segal, Y. & Shoenfeld, Y. Nat Rev Rheumatol  (2017). https://www.nature.com/articles/nrrheum.2017.42
12. Relationships Between Vitamin D, Gut Microbiome, and Systemic Autoimmunity. Yamamoto EA, Jørgensen TN. Front Immunol. (2020). https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fimmu.2019.03141/full
13. Micronutrients in autoimmune diseases: possible therapeutic benefits of zinc and vitamin D Wessels I, Rink L.  The Journal of Nutritional Biochemistry (2020) https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0955286319308332?via%3Dihub
14. Metabolic profiling of organic and fatty acids in chronic and autoimmune diseases. Evangelia Sarandi, Dimitris Tsoukalas et al. Advances in Clinical Chemistry. July 15, 2020. Elsevier Inc.
15. Chronic Inflammation in the Context of Everyday Life: Dietary Changes as Mitigating Factors. Margină, D.; Ungurianu, A.; Purdel, C.; Tsoukalas, D.;