Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου UNI.NA. Federico II
Ειδικός στα Χρόνια Νοσήματα και τον Μεταβολισμό
Πρόεδρος Του European Institute of Nutritional Medicine
Μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Νέας Υόρκης  

 

Η ομοκυστεΐνη, είναι μια ουσία που παράγεται μέσα στο σώμα μας ως τοξικό κατάλοιπο του μεταβολισμού.

Πρόκειται για έναν δείκτη που είχε κινήσει το έντονο ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Πριν από μερικά χρόνια όμως,  στις αρχές του 2000, κακά σχεδιασμένες μελέτες υποτίμησαν την αξίας της. Νέα στοιχεία και η επανεξέταση παλαιότερων ερευνών αποκαθιστούν έναν δείκτη που φαίνεται ότι έχει να μας προσφέρει πολλά στην έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη των νοσημάτων. 

Η ομοκυστεΐνη συσσωρεύεται στο αίμα σε συνθήκες αυξημένου οξειδωτικού στρες και είναι παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, αυτοάνοσα νοσήματα, στυτική δυσλειτουργία και τη νόσο Alzheimer.  

Δεν την προσλαμβάνουμε από τη διατροφή, την παράγουμε όμως μέσα από τον μεταβολισμό δύο διατροφικών αμινοξέων, της μεθειονίνης και τις κυστεΐνης, κυρίως με τη συμμετοχή βιταμινών του συμπλέγματος Β.

Όταν η ομοκυστεΐνη συσσωρεύεται στο αίμα σε αυξημένες ποσότητες, είναι τοξική και έχει αρνητικές επιδράσεις στην υγεία μας.

Η ανακάλυψη της Ομοκυστεΐνης

Ανακαλύφθηκε πρώτη φορά το 1932. Τριάντα έξι χρόνια μετά την ανακάλυψη της, πολύ λίγα είχαν κατανοηθεί σχετικά με τη σημασία της. Το 1964 ένας ερευνητής του Χάρβαρντ, ο Dr. Kilmer McCully, παρατήρησε ότι παιδιά που παρουσίαζαν αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης λόγω γενετικής ανωμαλίας, εμφάνιζαν καρδιακά νοσήματα παρόμοια με αυτά που εμφάνιζαν μεσήλικες ασθενείς. Πρότεινε τότε  την ομοκυστεΐνη ως ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για καρδιακά νοσήματα. 

Η θεωρία του McCully αποδείχτηκε σωστή. Σήμερα τα αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης είναι πράγματι αναγνωρισμένος ισχυρός παράγοντας κινδύνου για καρδιακά νοσήματα, εγκεφαλικά επεισόδια, νόσο Alzheimer, Parkinson και στυτική δυσλειτουργία. Εκφυλιστικά νοσήματα όπως αρθροπάθειες αλλά και το ίδιο το γήρας συνδέονται επίσης με αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης.

Γιατί ανεβαίνουν τα επίπεδα της Ομοκυστεΐνης στο αίμα μας

Χρειάστηκε πολύ έρευνα ώστε να κατανοήσουμε γιατί ανεβαίνουν τα επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα μας καθώς μεγαλώνουμε.

Τώρα ξέρουμε ότι για την πλειοψηφία των ανθρώπων οφείλεται στη σταδιακή επιδείνωση της ικανότητας του οργανισμού να την μετατρέπει σε χρήσιμα αμινοξέα. Αυτό επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες που συνδέονται με τον τρόπο ζωής, τις διατροφικές μας συνήθειες και γονιδιακές ανεπάρκειες.  

Φθορά του DNA

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα τριπλασιάζουν την απώλεια μήκους των τελομερών. Τα τελομερή είναι το τελευταίο κομμάτι των χρωμοσωμάτων, το μήκος των οποίων ελαττώνεται σταθερά με την ηλικία. Η βασική τους λειτουργία είναι να προστατεύουν τα χρωμοσώματα μας και να βοηθούν στην επιδιόρθωση τους, ρυθμίζοντας το βιολογικό μας ρολόι.

Οξειδωτικοί παράγοντες: στρες, κόπωση, κάπνισμα, αλκοόλ, περιβαλλοντική επιβάρυνση, ακτινοβολία, συντηρητικά, έλλειψη άσκησης ή ακόμη και πολύ άσκηση, αυξάνουν την ταχύτητα που αυτά συρρικνώνονται, την ταχύτητα με την οποία γερνάμε και την πιθανότητα να νοσήσουμε.

Όταν το αντιοξειδωτικό μας σύστημα επιβαρύνεται, τότε η ομοκυστεΐνη συσσωρεύεται στο αίμα μας προκαλώντας βλάβες κυρίως στο ενδοθήλιο (εσωτερικό των αγγείων) αλλά και στο DNA μας.

Η ομοκυστεΐνη υποβαθμίζει και μειώνει την παραγωγή κολλαγόνου και ελαστίνης, βασικά συστατικά του τοιχώματος των αρτηριών μας. Η βλάβη των αγγείων επιβαρύνει στη συνέχεια την καρδιά, τον εγκέφαλο και άλλα όργανα.

Παράγοντας κινδύνου

Έρευνες υποδηλώνουν ότι για κάθε αύξηση της ομοκυστεΐνης, κατά 3 μονάδες στο αίμα, ο κίνδυνος για καρδιακό επεισόδιο αυξάνει κατά 35%.

Παρά το γεγονός ότι είναι αναγνωρισμένος παράγοντας κινδύνου και δεν υπάρχει αμφιβολία για την τοξικότητα της, αρκετές παλαιότερες μελέτες, καταλήγαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχαν ακόμη επαρκή στοιχεία ότι η πτώση των επιπέδων της μειώνει τον κίνδυνο για νόσο.

Σε πιο πρόσφατη όμως αναδρομική μελέτη αυτών των εργασιών, σχετικά με την θεραπεία των αυξημένων επιπέδων της ομοκυστεΐνης (Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας ΗΠΑ, 2009), οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτές οι εργασίες δεν είχαν σχεδιαστεί σωστά και τα συμπεράσματα τους δεν ήταν ακριβή.   

Νοσήματα που συνδέονται με αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης
 
Ουρική αρθρίτιδα
Άγχος - Στρες
Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Διαβήτης
Μεταβολικό Σύνδρομο
Ψωρίαση
Υποθυρεοειδισμός
Νεφρικά νοσήματα
Οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία
Κατάθλιψη
Συστηματικός Ερυθηματοειδής Λύκος
HIV/AIDS
Καρκίνος

Είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη βέλτιστης υγείας να διατηρούμε χαμηλά τα επίπεδα αυτής της τοξικής ουσίας στο αίμα μας. Έχει βρεθεί ότι ο κίνδυνος για νόσο μειώνεται σημαντικά όταν η ομοκυστεΐνη βρίσκεται κάτω από τα 8μmol/L.

Για να μειώσουμε τα επίπεδα και να επιτύχουμε τιμές κάτω των 8 μmol/L, πρέπει να διαχειριστούμε συνολικά τους παράγοντες που συντελούν στην αύξηση της ομοκυστεΐνης.

- έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β
- έλλειψη γλυκίνης
- αυξημένη οξείδωση
- τοξική επιβάρυνση
- έλλειψη άσκησης
- διατροφή

Στην Υγειάς Σας!

Πηγές:

www.americanheart.org
www.amjmed.com
NIH 2009 PubMed 
American Heart Association: Circulation
Oxford Journals.org