Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς, MD
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Universita' degli Studi di Napoli, Federico II

Πρόεδρος του European Institute of Nutritional Medicine, E.I.Nu.M


Το 1994 ο Τζέφρι Φρίντμαν ανακάλυψε μια ορμόνη που παίζει κεντρικό ρόλο στην ρύθμιση των αποθεμάτων ενέργειας στο σώμα μας. Την ονόμασε Λεπτίνη από την ελληνική λέξη λεπτός γιατί πίστευε ότι η αυτή του η ανακάλυψη θα οδηγούσε στη θεραπεία της παχυσαρκίας.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι η συγκεκριμένη ορμόνη ρυθμίζει το αίσθημα της πείνας ενώ σύμφωνα με νέα δεδομένα επηρεάζει ενεργά και την σεξουαλική μας συμπεριφορά. Το ρητό «ο έρωτας περνάει από το στομάχι» έχει πια μια οριστική επιστημονική επιβεβαίωση!

Η λεπτίνη παράγεται από τον λιπώδη ιστό. Ο βασικός της ρόλος είναι να στείλει σήμα στον εγκέφαλο μας ότι προσλάβαμε αρκετή τροφή και υπάρχουν επαρκή αποθέματα λίπους. Σε αντίθεση με αυτά που πιστεύαμε παλαιότερα, δεν είναι ο εγκέφαλος που ρυθμίζει τις δύο αυτές λειτουργίες (σεξ και πείνα) σε ορμονικό επίπεδο, αλλά η λεπτίνη που δίνει την αντίστοιχη εντολή στον εγκέφαλο και αυτός με την σειρά του μεταφέρει το μήνυμα στα υπόλοιπα συστήματα.

Η διατροφική αλλά και η σεξουαλική μας συμπεριφορά είναι άμεσα συνδεδεμένες ορμονικά μεταξύ τους, μέσω της λεπτίνης. Η λεπτίνη θεωρείται από ειδικούς ερευνητές ως η κυρίαρχη ορμόνη του ενδοκρινικού μας γιατί ρυθμίζει τα δύο πιο ισχυρά ένστικτα (πείνα και σεξ) που αφορούν την επιβίωση μας ως είδος.   

Η Κυρίαρχη Ορμόνη

Όπως τα ενεργειακά αποθέματα ρυθμίζουν την οικονομία και την πολιτική του πλανήτη μας, έτσι και το ανθρώπινο σώμα ρυθμίζει την λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος με βάση τα αποθέματα ενέργειας που διαθέτει.

Μόλις πενήντα με εκατό χρόνια πριν, η τροφή ήταν σχετικά σπάνια και διαθέσιμη σε μικρές ποσότητες. Είναι λοιπόν αναπόφευκτο το σώμα μας να λειτουργεί καλύτερα υπό συνθήκες μειωμένης πρόσληψης τροφής. Αυτός είναι και ο λόγος που η μείωση της πρόσληψης τροφής βελτιώνει όλους του δείκτες υγείας και αυξάνει τον μέσο όρο ζωής.

Λεπτίνη και Γονιμότητα

Σε ένα περιβάλλον που σπανίζει η τροφή, τα αποθέματα ενέργειας είναι ο βασικός ρυθμιστής για την λειτουργία του οργανισμού σε πολλαπλά επίπεδα. Αν το σώμα μας δεν έχει επαρκή αποθέματα ενέργειας δεν μπορεί να διασφαλίσει την επιβίωση και το μεγάλωμα παιδιών. Σε μια τέτοια περίπτωση το ενδοκρινικό μας σύστημα αποτρέπει την τεκνοποίηση μέχρι την αποκατάσταση των ενεργειακών αποθεμάτων.

Η διακοπή της εμμήνου ρήσεως και η υπογονιμότητα είναι συχνό φαινόμενο σε αθλήτριες, χορεύτριες και σε άτομα με πολύ χαμηλά επίπεδα σωματικού λίπους.

Η υπογονιμότητα όμως δεν αφορά μόνο τα άτομα που έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα λεπτίνης αλλά και αυτά που έχουν πολύ υψηλές τιμές. Στην περίπτωση που έχουμε πολύ υψηλές τιμές εμφανίζεται αντίσταση στην λεπτίνη. Ο εγκέφαλος μας δεν αντιδρά καθόλου ή μειωμένα σε αυτήν και λειτουργεί σαν να μην έχουμε καθόλου λίπος στο σώμα μας, ενώ στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.

Η ανακάλυψη της Λεπτίνης

Η λεπτίνη ανακαλύφθηκε το 1994 σε πειράματα με παχύσαρκα ποντίκια. Ο Φρίντμαν Παρατήρησε ότι τα συγκεκριμένα ποντίκια δεν είχαν αυτή την ορμόνη και όταν τους την χορήγησε άρχισαν να χάνουν βάρους και έγιναν φυσιολογικά. Όταν ανακοινώθηκε η ανακάλυψη της, η λεπτίνη έγινε διάσημη με πολύ μεγάλη ταχύτητα. Αρχικά όλοι νόμισαν ότι η χορήγηση της θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα της παχυσαρκίας μια για πάντα.   

Ξεκίνησαν λοιπόν να γίνονται μετρήσεις σε παχύσαρκα και φυσιολογικά άτομα. Οι ερευνητές ανέμεναν να εντοπίσουν σημαντικά χαμηλότερες τιμές λεπτίνης στα παχύσαρκα άτομα.

Τα αποτελέσματα όμως ήταν αντίθετα του αναμενόμενου. Οι τιμές λεπτίνης σε αυτά τα άτομα ήταν σημαντικά αυξημένες.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Το μήνυμα που στέλνει η λεπτίνη στο εγκέφαλο είναι ότι οι αποθήκες του λίπους είναι γεμάτες, το σώμα μας έχει αποθέματα ενέργειας και δεν χρειάζεται άλλη τροφή, ενώ αυξάνει παράλληλα την σεξουαλική επιθυμία. Ένα γεύμα που ευθυγραμμίζεται με το μεταβολικό μας προφίλ αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας και βελτιώνει την σεξουαλική επιθυμία.

Όταν όμως η διατροφή μας δεν ευθυγραμμίζεται με τις ανάγκες του οργανισμού μας συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, τα επίπεδα ενέργειας μειώνονται σημαντικά, έχουμε υπνηλία ή εκνευρισμό και αν αυτό συμβαίνει σε χρόνια βάση μειώνεται και η γονιμότητα.    

Οι επεξεργασμένες τροφές μας επιτρέπουν να καταναλώνουμε πολλές θερμίδες με μικρή ποσότητα τροφής και αυξάνουν την παραγωγή λεπτίνης πέρα από το φυσιολογικό.

Ο εγκέφαλος μας προσαρμόζεται ώστε να λειτουργεί με υψηλότερες τιμές λεπτίνης στο αίμα, μειώνει την ανταπόκριση του στο σήμα της λεπτίνης και σιγά-σιγά σταματάει να ανταποκρίνεται σε αυτό ερέθισμα. Αναπτύχθηκε αντίσταση στη λεπτίνη. Ο εγκέφαλος δεν ακούει πια τις εντολές αυτής της ορμόνης.

Υπογονιμότητα 

Υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα συνήθως εμφανίζουν τιμές λεπτίνης που είναι 10 και 20 φορές πάνω από το φυσιολογικό. Έχουν αναπτύξει αντίσταση στην ινσουλίνη. Σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας αυτό συνδέεται με υπογονιμότητα και διαταραχές του κύκλου.

Σε αυτές τις περιπτώσεις η απώλεια βάρους και η πτώση των επιπέδων της λεπτίνης συνδέεται με αυξημένη γονιμότητα και πιθανότητα σύλληψης. Τα επίπεδα της λεπτίνης φαίνεται να συνδέονται όχι μόνο με την γονιμότητα της γυναίκας αλλά και με την ποιότητα του ανδρικού σπέρματος.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής φαίνεται να έχει αλλοιώσει ριζικά την ορμονική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και ότι είναι η βασική αιτία πίσω από το πρόβλημα υπογονιμότητας που ταλαιπωρεί σήμερα ένα στα 5 ζευγάρια.

Η εξωσωματική γονιμοποίηση έχει βοηθήσει και βοηθάει πολλά ζευγάρια αλλά και αυτή η λύση αρκετές φορές αποτυγχάνει ή είναι απαραίτητες πολλαπλές και ψυχοφθόρες προσπάθειες μέχρι την επίτευξη εγκυμοσύνης.

Όσο πιο έντονη η μεταβολική διαταραχή της λεπτίνης τόσο πιο δύσκολη καθίσταται η επίτευξη εγκυμοσύνης με φυσικό ή τεχνητό τρόπο. Ερευνητές στο Χάρβαρντ και αλλού μελετούν την χορήγηση λεπτίνης σε αδύνατες γυναίκες με χαμηλά επίπεδα λεπτίνης.

Η πλειοψηφία όμως των γυναικών με προβλήματα υπογονιμότητας έχουν περίσσια λεπτίνης και λίπους. Στην δεύτερη περίπτωση μόνο η επαναφορά του μεταβολισμού όσο πιο κοντά γίνεται σε μια φυσιολογική και υγιή κατάσταση μπορεί να αυξήσει ή να επαναφέρει την γονιμότητα.

Όσο περισσότερο κατανοούμε την λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε ότι δεν υπάρχει υποκατάστατο για την καλή υγεία.

Στην Υγειά Σας!    

Πηγές         
www.sciencedaily.com/releases/2011/04/110404151343.htm  
www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=394157
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/528119
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19072520
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20395425
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21138907
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21464293